نگاهی گذرا به موسیقی کردی

 

 

Sent to you by گریلا via Google Reader:

 

 

نگاهی گذرا به موسیقی کردی

via که سکه سور ( رنگین کمان ) by سروش on 5/18/10

موسیقی اقوام و ملیتهای هر کشوراز مهمترین پشتوانه های موسیقی در فرهنگ هنری آن کشورند و موسیقی سنتی هر ملتی سینه به سینه ونسل به نسل منتقل می شود و موسیقی کردی تا حد زیادی اصالت ایرانی خود را حفظ کرده است و ترانه های کردی نیز با واقعیت زندگی طوایف کرد پیوند دارد.

                                                         

کردان که از بازماندگان قوم مادند موسیقی را بسی ارج می نهند و ترانه های دل انگیز کردی و لالاییهای مادران کرد که از احساس پاک جانشان مایه می گیرد و در آسمان پر می گشاید تا روح پاک نوزادش را بنوازد موسیقی است و بدینسان موسیقی با تار وبود نوزاد آمیخته می شود و جانی تازه به او می بخشد و موسیقی بیانگر زیباترین احساسات یک کرد است .تردیدی نیست که موسیقی موثر ترین وسیله ای است برای بیان عواطف و تمنیات درونی انسان و برای همین است که اکثر کردان در هنگام فراغت به ترانه خوانی و سرود خوانی می پردازند و به خصوص کردان یارسان و ایزدی و زردشتی بسی به موسیقی ارج می نهند و سرودهای سرانجام و نامه مصحف رش و اوستا را با نوای تنبور می خوانند .

دستگاههای موسیقی کردی

دستگاههای خسروانی که آن را به باربد نسبت می دهند گوشه ها و راه ها و ردیف های فراوانی داشته و هر گوشه آن در زمانی به مناسبتی خاص ساخته شده است .و متاسفانه این دستگاهها کم کم به فراموشی سپرده شده است ولی خوشبختانه اکنون بیشتر آنها در میان موسیقی دانها رایج است .

فارابی موسیقی دان ایرانی دستگاهها را اینگونه معرفی می کند :

1-    ماهور ( سی و چهار گوشه دارد)

2-    راست پنجگاه  (سی و سه گوشه دارد )

3-    چهارگاه  (بیست و پنج راه است )

4-    شور (  شصت و دو گوشه دارد )

5-    سه گاه  ( بیست و پنج گوشه )

6-    همایون  (سی و سه گوشه )

7-    نوا   ( شانزده راه دارد )

مقام های کردی

هر یک از سی قسم آواز اولی را مقام می گویند . و هر مقامی شعبی دارد و نامهای آنها عبارتند از :

قطار – خورشیدی – هوره – آه آه – سحر – عشاق – نیمه شب – رش بست – لاوک – حجاز – اورامن – سه گاه – نوا – نهاوند – راست -  چهارگاه – لاوژه – سوز – دشت – چمرانه – بیات – سیاه چمانه – خاوکر – هجران – الله ویسی – افشار – گبری – حیران – تی هلکیش – سفر

ترانه های کردی

کردها از قدیم دارای ترانه و آهنگ و موسیقی بوده اند و برخی از این ترانه ها و آهنگها شادی آور و فرح بخش و برخی مغموم و دردناک و برخی ملایم و خوش آیند است و حتی برخی از این ترانه ها در عرفان و پند و نصیحت گفته شده است . و برخی نیز در شیون و سوگواری است که بیشتر کردها از آن لذت می برند . ترانه های کردی دوازده گونه اند:

1-    ترانه کار : که شامل بسته ها و آواز هایی است که کشاورزان و کارگران و آهنگران و درود گران و آسیابانان و کاروانیان در هنگام کار آنها را می خوانند .

2-    ترانه چوپان : ویژه چوپانان در هنگام چرانیدن گله ها و رمه ها در دشت و صحرا با نی آنها را می خوانند.

3-    ترانه کشاورز : آوازها وترانه هایی که کشاورزان و باغبانان در هنگام کشت و زرع و درو کردن با هم می خوانند.

4-    ترانه کودکان : ترانه هایی که کودکان در هنگام بازی کردن می خوانند .

5-    ترانه دین : کردها در همه ادوار تابع دین بوده اند و چه قبل از اسلام و چه بعد از دین مقدس اسلام آوازها و سرودهای دینی و مذهبی و مولودی خوانی را داشته اند .

6-    ترانه آهنگ : شامل بسته ها و مقام های کردی است که از زمانهای قدیم در میان کردان رایج بوده است و آنها را در بزم ها و رزم ها و پایکوبی ها می خواندند.

7-    ترانه سوگ : اینگونه ترانه ها در هنگام مرگ یکی از عزیزان از دست رفته خود می خوانند که بسیار مغموم و دردناک است .

8-    ترانه جنگ  : ترانه های ویژه جنگ و نبرد که در آن از دلاوری و دلیری جنگجویان که از میدان نبرد برگشته اند ستایش می شود و نیز جنگجویان را برای نبرد تحریک می کنند .

9-    ترانه زنان : ترانه هایی که زنان در هنگام دوزندگی و بافندگی و مشک زنی مازو چیدن و گیاه درو کردن و آب آوردن از چشمه و دوشیدن گوسفند و تکان دادن گهواره می خوانند.

      10-   ترانه شکار : ترانه های ویژه شکار ماهی و گوزن و آهو بز کوهی در دشت وکوه

12  -  ترانه شوخی و هزل : ترانه هایی که برای خنداندن مردم خوانده می شود .که ویژه دلقک ها در اعیاد می باشد .

13  - ترانه عشق : ویژه عاشق و معشوق به هنگام جدایی و فراق و...

سازهای متداول کردی

1-    تنبور 2 – عود 3 – رباب 4 – قیتار 5 – بربط 6 – غیژک 7 – نی لبک 8 – سه تار 9 – قپوز 10 – طبل 11 – طاس 12 – کرنای 13 – دونای 14 – دهل 15 – دو طبله 16 – سورنای  17 – توتک 18 – زنگ 19 – تار 20 – شاخ نفیر 21 – رود 22 – بالابان 23 – کیناره 24 – صفیر 25 – دایره 26 – دف 27 – کمانچه 28 – مزمار 29 – شیپور 30 – گاودم 31 – چغانه 32 – چارپار 33 – چنگ 34 – تیریال 35 – دمبک 36 – قانون 37 – کوس 38 – سنتور 39 – شانه 40 – ارغنون

منبع : کتاب تاریخ موسیقی کردی دکتر صدیق صفی زاده ( بوره که یی )

 

 

 

Things you can do from here:

• Subscribe to که سکه سور ( رنگین کمان ) using Google Reader
• Get started using Google Reader to easily keep up with all your favorite sites