ایل شکاک

 

 

Sent to you by گریلا via Google Reader:

 

 

ایل شکاک

via که سکه سور ( رنگین کمان ) by سروش on 4/3/10

از آنجائیکه بیشتر مردم زیندشت از ایل شکاک هستند بهتر است شمارا با این ایل آشنا نمایم .البته تعدادی خانوار روستا  از ایل جلالی نیز از سالها پیش به این روستا مهاجرت کرده اند که خود من نیز از همین ایل هستم که راجع به ایل بزرگ جلالی نیز صحبت خواهیم کرد . :

ایل شکاک از چهار  تیره بزرگ تشکیل شده است :

 1ـ کاردار ی

 2ـ عبدویی

 3-کرمانج 

    4- سادات

تیره کارداری 13 طایفه زیر از ایل شکاک را در بر

میگیرد:

1ـ پزاقا کارداری  2ـ کچلی  3ـ مامدی کاردار   4ـ ایوری  5 - بوتی 6 - پاچیک 7 -خدری 8 - خلیفی9 - دلان 10 - فنک 11 - گورک 12 - مقری 13 - نیسانی 

مردم این تیره از شکاک ها در منطقه شپیران سلماس ، انزل ارومیه بخش مرکزی ارومیه، صومای و برادوست سکونت دارند. عمر خان شریفی ریاست این تیره را  پس از مرگ اسماعیل آقا بر عهده داشت .

تیره عبدوی 8 طایفه را در بر می‌گیرد:

1 - اطمانی 2ـ پزاقا عبدوی 3ـ دِری 4ـ هناره ـ  5 - چرکویی 6 - شکری 7 - مامدی عبدویی 8- نعمتی         

مردم این تیره نیز در دهستان کردوان و بخش مرکزی سلماس صومای ارومیه شپیران و اطراف شهرهای ارومیه وسلماس ساکن می باشند . 

تیره کرمانج

منظور از کرمانج در اینجا غیر از اصطلاح کلی است که به لهجه ای بزرگ از زبان کردی اطلاق می شود بلکه منظور تیره ای از ایل شکاک که در زمان حکومت های قاجار و پهلوی از خود آب و ملکی نداشتند و روی املاک اربابی کار می کردند گفته می شود .خیلی از آنها نیز صاحب ملک شخصی بوده اند مانند کرمانج های منطقه شپیران سلماس که بیشتر این کرمانج ها در اصل از عشیره پنیانشی می باشند .

تیره سادات

سادات که از اولاد پیامبر اسلام (ص ) می باشند در بین شکاک ها زندگی می کنند ودر نزد مردم از احترام خاصی بر خوردار ند محل سکونت عمده آنها در شهرستان سلماس ( برقزن ، شنتال ها ، حاجی جفان ، سید آوا ، تمر آوا ، دراب ، خورخورا ، کوزه رش ، ودر صومای برادوست ( خرگوش ، کورانه ، زنگه کان ، سوره بان ، شیخان ، حصار و مافران ) می باشد.

در زیندشت مردم طوایف مختلف همچون دلان ، فنک ، خلوفی ، عبدوئی ، شمسکی،   از ایل جلالی (بروکی ، بلخکانلو ) و چندین طایفه دیگر زندگی می کنند .هر یک از طایفه شکاک یک سرپرست دارد. سرپرستی تیره عبدوی در گذشته با اسمعیل آقا (سمکو ) بود که در ضمن ریاست ایل را نیز به عهده داشت . سرپرستی تیره  کاردار نیز تا چند سال پیش با عمرخان شریفی بود سرپرستی در ایل شکاک موروثی است و از پدر به پسر ارشد می رسد اگر پسری پس از مرگ پدر صلاحیت و شایستگی سرپرستی طایفه را نداشته باشد و بزرگان و ریش‌سفیدان یکی از پسران سرپرست در گذشته را (در صورتی که پسران او متعهد و بالغ باشند) که لیاقت بزرگی و سروری دارد بر می‌گزینند. در غیر این صورت یکی از مردان کاردان و لایق خانواده درحدود پایان قرن نوزدهم لااقل سه رئیس برای بدست گرفتن ریاست کلی شکاکهارقابت می کردند احتمالا قوی ترین آنها علی آقا عبدوئی ، پسران و نوه هایش بوده است . (مشهور ترین آنها جعفر آقا و سمکوی معروف میباشند )رئیس دوم عمر آقا مامدی که طایفه مامدی را رهبری میکرد و سومی مصطفی آقا بوده است او از تیره کاردار بوده است . در هر حال در طول آن سالها تغییر و تبدیل بسیاری در سطح روئسا وجود داشت .  

 

 

Things you can do from here:

• Subscribe to که سکه سور ( رنگین کمان ) using Google Reader
• Get started using Google Reader to easily keep up with all your favorite sites

 

 

نگاهی گذرا به موسیقی کردی

 

 

Sent to you by گریلا via Google Reader:

 

 

نگاهی گذرا به موسیقی کردی

via که سکه سور ( رنگین کمان ) by سروش on 5/18/10

موسیقی اقوام و ملیتهای هر کشوراز مهمترین پشتوانه های موسیقی در فرهنگ هنری آن کشورند و موسیقی سنتی هر ملتی سینه به سینه ونسل به نسل منتقل می شود و موسیقی کردی تا حد زیادی اصالت ایرانی خود را حفظ کرده است و ترانه های کردی نیز با واقعیت زندگی طوایف کرد پیوند دارد.

                                                         

کردان که از بازماندگان قوم مادند موسیقی را بسی ارج می نهند و ترانه های دل انگیز کردی و لالاییهای مادران کرد که از احساس پاک جانشان مایه می گیرد و در آسمان پر می گشاید تا روح پاک نوزادش را بنوازد موسیقی است و بدینسان موسیقی با تار وبود نوزاد آمیخته می شود و جانی تازه به او می بخشد و موسیقی بیانگر زیباترین احساسات یک کرد است .تردیدی نیست که موسیقی موثر ترین وسیله ای است برای بیان عواطف و تمنیات درونی انسان و برای همین است که اکثر کردان در هنگام فراغت به ترانه خوانی و سرود خوانی می پردازند و به خصوص کردان یارسان و ایزدی و زردشتی بسی به موسیقی ارج می نهند و سرودهای سرانجام و نامه مصحف رش و اوستا را با نوای تنبور می خوانند .

دستگاههای موسیقی کردی

دستگاههای خسروانی که آن را به باربد نسبت می دهند گوشه ها و راه ها و ردیف های فراوانی داشته و هر گوشه آن در زمانی به مناسبتی خاص ساخته شده است .و متاسفانه این دستگاهها کم کم به فراموشی سپرده شده است ولی خوشبختانه اکنون بیشتر آنها در میان موسیقی دانها رایج است .

فارابی موسیقی دان ایرانی دستگاهها را اینگونه معرفی می کند :

1-    ماهور ( سی و چهار گوشه دارد)

2-    راست پنجگاه  (سی و سه گوشه دارد )

3-    چهارگاه  (بیست و پنج راه است )

4-    شور (  شصت و دو گوشه دارد )

5-    سه گاه  ( بیست و پنج گوشه )

6-    همایون  (سی و سه گوشه )

7-    نوا   ( شانزده راه دارد )

مقام های کردی

هر یک از سی قسم آواز اولی را مقام می گویند . و هر مقامی شعبی دارد و نامهای آنها عبارتند از :

قطار – خورشیدی – هوره – آه آه – سحر – عشاق – نیمه شب – رش بست – لاوک – حجاز – اورامن – سه گاه – نوا – نهاوند – راست -  چهارگاه – لاوژه – سوز – دشت – چمرانه – بیات – سیاه چمانه – خاوکر – هجران – الله ویسی – افشار – گبری – حیران – تی هلکیش – سفر

ترانه های کردی

کردها از قدیم دارای ترانه و آهنگ و موسیقی بوده اند و برخی از این ترانه ها و آهنگها شادی آور و فرح بخش و برخی مغموم و دردناک و برخی ملایم و خوش آیند است و حتی برخی از این ترانه ها در عرفان و پند و نصیحت گفته شده است . و برخی نیز در شیون و سوگواری است که بیشتر کردها از آن لذت می برند . ترانه های کردی دوازده گونه اند:

1-    ترانه کار : که شامل بسته ها و آواز هایی است که کشاورزان و کارگران و آهنگران و درود گران و آسیابانان و کاروانیان در هنگام کار آنها را می خوانند .

2-    ترانه چوپان : ویژه چوپانان در هنگام چرانیدن گله ها و رمه ها در دشت و صحرا با نی آنها را می خوانند.

3-    ترانه کشاورز : آوازها وترانه هایی که کشاورزان و باغبانان در هنگام کشت و زرع و درو کردن با هم می خوانند.

4-    ترانه کودکان : ترانه هایی که کودکان در هنگام بازی کردن می خوانند .

5-    ترانه دین : کردها در همه ادوار تابع دین بوده اند و چه قبل از اسلام و چه بعد از دین مقدس اسلام آوازها و سرودهای دینی و مذهبی و مولودی خوانی را داشته اند .

6-    ترانه آهنگ : شامل بسته ها و مقام های کردی است که از زمانهای قدیم در میان کردان رایج بوده است و آنها را در بزم ها و رزم ها و پایکوبی ها می خواندند.

7-    ترانه سوگ : اینگونه ترانه ها در هنگام مرگ یکی از عزیزان از دست رفته خود می خوانند که بسیار مغموم و دردناک است .

8-    ترانه جنگ  : ترانه های ویژه جنگ و نبرد که در آن از دلاوری و دلیری جنگجویان که از میدان نبرد برگشته اند ستایش می شود و نیز جنگجویان را برای نبرد تحریک می کنند .

9-    ترانه زنان : ترانه هایی که زنان در هنگام دوزندگی و بافندگی و مشک زنی مازو چیدن و گیاه درو کردن و آب آوردن از چشمه و دوشیدن گوسفند و تکان دادن گهواره می خوانند.

      10-   ترانه شکار : ترانه های ویژه شکار ماهی و گوزن و آهو بز کوهی در دشت وکوه

12  -  ترانه شوخی و هزل : ترانه هایی که برای خنداندن مردم خوانده می شود .که ویژه دلقک ها در اعیاد می باشد .

13  - ترانه عشق : ویژه عاشق و معشوق به هنگام جدایی و فراق و...

سازهای متداول کردی

1-    تنبور 2 – عود 3 – رباب 4 – قیتار 5 – بربط 6 – غیژک 7 – نی لبک 8 – سه تار 9 – قپوز 10 – طبل 11 – طاس 12 – کرنای 13 – دونای 14 – دهل 15 – دو طبله 16 – سورنای  17 – توتک 18 – زنگ 19 – تار 20 – شاخ نفیر 21 – رود 22 – بالابان 23 – کیناره 24 – صفیر 25 – دایره 26 – دف 27 – کمانچه 28 – مزمار 29 – شیپور 30 – گاودم 31 – چغانه 32 – چارپار 33 – چنگ 34 – تیریال 35 – دمبک 36 – قانون 37 – کوس 38 – سنتور 39 – شانه 40 – ارغنون

منبع : کتاب تاریخ موسیقی کردی دکتر صدیق صفی زاده ( بوره که یی )

 

 

 

Things you can do from here:

• Subscribe to که سکه سور ( رنگین کمان ) using Google Reader
• Get started using Google Reader to easily keep up with all your favorite sites

 

 

شعر ( ئه ی دیلبه ری )

 

 

Sent to you by گریلا via Google Reader:

 

 

شعر ( ئه ی دیلبه ری )

via که سکه سور ( رنگین کمان ) by سروش on 5/19/10

ئه ی دیلبه ری    

ل پشت ده ری

مینا     به ری      

وه ره   ده ری

    شه ویتیم ب عه شقا به ری

ئه ز  دنالم         

پر بی حالم

تم  ل   بالم        

زمان   لالم

    ل به ندا ته  هه فتی سالم

نازیا     نه که     

من  بیر  مه که

دل پیر    نه که    

ری ل من وه که

     هیلینا  دلی  من  چیکه

بسکان  ده ینه   

به ردان مه ینه

دل ب خوه ینه   

ده رمان   بینه

     جارکی   دل    بره وینه

 

سه د هزارجار    

ئه ز دکه م  بار

ئه وئیش ئو ژار   

ئو   دلی    هار

    ئه ز پیر بومه وه کی چنار

کراس سوره     

حنه ب  پوره

لیو   هنگوره       

ژ من   دوره

    ئه و  دونیا  بی وی  گوره

 

 

 

Things you can do from here:

• Subscribe to که سکه سور ( رنگین کمان ) using Google Reader
• Get started using Google Reader to easily keep up with all your favorite sites